Jeżeli chcemy, aby nasza suczka/kotka miała potomstwo musimy wiedzieć co robić, aby jak najlepiej otoczyć ją opieką.

A. Krycie

Jeśli chcemy odpowiednio zaplanować ciążę i poród dobrze jest wyznaczyć tak zwany optymalny moment krycia. Na jakiej podstawie możemy go wyznaczyć?

• badanie cytologiczne pochwy w trakcie rui – ocena mikroskopowa ilości złuszczonych, bezjądrowych komórek nabłonkowych (wysoki indeks złuszczonych nabłonków – duże prawdopodobieństwo skutecznego krycia)
• badanie poziomu progesteronu we krwi – najlepiej co drugi dzień (w cyklu poniedziałek, środa, piątek)
  • stężenie progesteronu przed wyrzutem LH – do 0,5 ng/ml
  • stężenie progesteronu przy wyrzucie LH – 1,2–5,0 ng/ml
  • stężenie progesteronu przy owulacji – 2,5–5,0 ng/ml
  • tzw. „okno zapłodnienia” – przy stężeniu progesteronu między 5–20 ng/ml
• badanie USG – ocena wielkości pęcherzyków owulacyjnych, które powinny być grubościenne (gdy są cienkościenne jest za wcześnie na krycie)
  • małe rasy – średnica pęcherzyka owulacyjnego ok. 4 mm
  • średnie rasy – średnica pęcherzyka owulacyjnego ok. 5 mm
  • duże rasy – średnica pęcherzyka owulacyjnego 7-8 mm

B. Monitorowanie ciąży

1. Badanie kliniczne

Objawy ciąży:

• powiększenie obrysu powłok brzusznych
• ewolucja gruczołu mlekowego na całej długości – sutki stają się różowe i wydłużają się (odróżnienie od lactomanii czyli ciąży urojonej – tu powiększają się tylko 2 ostatnie)
• badanie przedsionka pochwy – zmiana zabarwienia na sinoróżowe

2. Badanie USG – uwaga – zwierzę niewysikane !!!

• 3 tygodnie po kryciu
  • widoczne grubościenne okrągłe pęcherzyki wypełnione bezechowym płynem z ekscentrycznie położonym zarodkiem
• w połowie ciąży
  • widoczne bijące serca – ocena częstotliwości uderzeń serc płodów – prawidłowo > 220 ud/minutę – poniżej tej wartości – sygnał, że płody są niedotlenione i jest zagrożenie poronieniem
  • widoczne ruchy płodów – powinny być wartkie
• badanie USG pod koniec ciąży
  • ocena częstotliwości uderzeń serc płodów/minutę
  • ocena ruchliwości płodów
  • ocena ilości wód płodowych
  • ocena ruchów jelit (rozpoczynają się tuż przed porodem)

3. Badania krwi

• morfologia
  • fizjologiczna anemia ciążowa związana z inwazją łożysk od 21 dnia ciąży
  • lekka leukocytoza ciążowa związana z inwazją łożysk
• poziom białka CRP
  • fizjologiczny wzrost w czasie ciąży > 300%
• poziom progesteronu
  • maksymalne stężenie 15-85 ng/ml – przed porodem spadek do wartości bazalnych < 1 ng/ml

C. Wyznaczanie spodziewanego terminu porodu

1. Pomiar temperatury ciała

• temperaturę mierzymy przez całą ciążę, a nie tylko przed spodziewanym porodem, dzięki temu jesteśmy w stanie wychwycić jej spadek – do 1 stopnia tuż przed porodem

2. USG

• ocena pracy serca płodów – częstotliwość uderzeń/minutę – przed porodem spada poniżej 220 ud/min
• ocena pracy jelit – tuż przed porodem widoczne są ruchy perystaltyczne jelit płodów

3. RTG

• od 45 dnia ciąży widoczne wyraźne szkielety płodów

4. Biometria płodów – specjalne pomiary pomagające wyznaczyć przybliżony termin porodu

• ICC – pomiar w pierwszej połowie ciąży – mierzy się wewnętrzną średnicę jamy kosmówkowej – kilka pomiarów z minimum 3 pęcherzyków
• BP – pomiar w drugiej połowie ciąży – mierzy się szerokość głowy płodów – kilka pomiarów w przekroju poprzecznym – minimum 3

Czas trwania ciąży u suki zależy od momentu rozpoczęcia jej liczenia:

• między dniem O czyli dniem wyrzutu LH a dniem porodu – 65 dni
• między dniem owulacji a dniem porodu – 63 dni
• między zapłodnieniem a dniem porodu – 60-61 dni

Czas trwania ciąży u kotki to średnio 63-66 dni, może być mniej a może być więcej w związku z tym, że kotki mimo rozwijającej się już ciąży dalej wykazują objawy rujowe i mogą być płodne – jeżeli dojdzie do zapłodnienia rozwija się druga generacja płodów.

D. Pomoc w trakcie porodu

Co będzie potrzebne?

• ręczniki papierowe/lignina
• nożyczki
• nitki lub plastikowe klipsy
• gumowa gruszka
• jodyna
• waga kuchenna
• termometr

Po wyparciu płodu suczka/kotka powinny ściągnąć błony płodowe i wylizać dokładnie szczeniaka/kociaka. Jak możemy pomóc gdy sobie nie radzą (rzadko)?

• robimy nacięcie błon płodowych między kufą a mostkiem
• za pomocą gruszki odsysamy wydzielinę z nosa i pyszczka
• nitką lub klipsem plastikowym podwiązujemy pępowinę – 1-2 cm od pępka – należy najpierw zmiażdżyć pępowinę, wycisnąć z niej krew, a następnie podwiązać, odciąć i zajodynować (uwaga, by za mocno nie pociągać za pępowinę)
• wyjętego z błon płodowych szczeniaka/kociaka należy osuszyć za pomocą papieru – energicznie masować pod włos, do sucha, najintensywniej między uszami (tu jest ośrodek oddechu)
• ogrzewamy noworodki – kojec, termofor
• ważymy szczenię/kocię tuż po porodzie
  • noworodek koci – 100 g
  • noworodek psi – mała rasa 120 g
  • – średnia rasa 250 g
  • – duża rasa 400 g
  • – olbrzymia rasa 625 g
  • niska masa urodzeniowa = niska przeżywalność

E. Postępowanie z noworodkami

1. Kontrola przyrostów masy ciała

• w pierwszej dobie nieznaczny spadek masy ciała
• w kolejnych dobach – prawidłowe przyrosty 5-10% masy ciała dziennie
  • szczenię – 1-3 g/dzień/500 g masy ciała
  • kocię – 10-15 g/dzień
  • – przy naturalnym karmieniu podwojenie masy ciała powinno nastąpić w 7-10 dni życia
  • – przy karmieniu mieszanką podwojenie masy ciała powinno nastąpić ok. 14 dnia życia

2. Kontrola temperatury ciała

• fizjologicznie między 37,5-38 stopni od 7 dnia życia wcześniej ok. 36-36,5 st.
• jeżeli temperatura spada poniżej 35,5 stopni – ważne, żeby przed karmieniem ogrzać zwierzę – w tej temperaturze ustaje perystaltyka jelit i zaczyna się fermentacja, która powoduje:
  • silne wzdęcie, ucisk na przeponę i duszność
  • ulewanie i zwracanie karmy, co prowadzi do zachłystowego zapalenia płuc (jedno i drugie jest zagrożeniem życia)
• noworodka ogrzewamy powoli, stopniowo – wzrost temperatury o 1 stopień na godzinę
• temperatura powyżej 38 stopni – niepokojąca – albo za wysoka temperatura otoczenia albo zakażenie

F. Dokarmianie

Kiedy dokarmiamy?

Zaczynamy dokarmiać szczenię/kocię, gdy:

• ma niską masę urodzeniową (< 25% standardowej masy urodzeniowej w danym miocie) – jest utrata masy urodzeniowej > 10% w drugiej dobie życia suka/kotka mają zaburzoną laktację (zapalenie macicy, zapalenie gruczołu mlekowego)

Czym dokarmiamy?

• specjalną mieszanką przygotowaną do tego celu

W jakiej ilości podajemy mieszankę?

• objętość dawki pokarmowej – 20% masy ciała podzielona na kilka porcji (objętość żołądka – 4 ml/100 g)
• w pierwszym tygodniu karmimy nawet co 3 godziny – 8 razy dziennie rasy małe wymagają nawet mniejszych porcji podawanych co 2 godziny
• po podwojeniu masy ciała możemy zmniejszyć częstotliwość karmienia do 6 razy na dobę – co 4 godziny

Zasady dokarmiania zastępczego:

• pozycja do karmienia – na mostku
• temperatura posiłku = temperatura ciała matki
• naczynia i sprzęt do dokarmiana należy wyparzać
• nie należy przekarmiać – wtedy zbyt szybki wzrost masy ciała w stosunku do rozwoju szkieletu
• temperatura wewnętrzna szczenięcia/kocięcia – minimum 37 stopni
• kontrola karmienia – powiększenie obrysu powłok brzusznych

Jak dokarmiamy?

Przy zachowanym odruchu ssania

• zakraplacz i strzykawka – mało bezpieczne ze względu na możliwość zachłystu
• butelka i smoczek – bezpieczna metoda
  • smoczek musi być dopasowany i z odpowiednim otworem
  • czas ssania 5 minut, nie naciskać smoczka
  • po nakarmieniu zaczekać do odbicia
  • po nakarmieniu masować brzuszek i krocze

• sonda przy braku odruchu ssania – jedyna skuteczna metoda karmienia słabych, chorych i niedojrzałych kociąt i szczeniąt
  • sondę zakładamy na ślepo, przy zgiętej szyi
  • wcześniej dopasować sondę do ostatniego żebra i zaznaczyć markerem, dokąd mamy ją włożyć
  • przed włożeniem sondę napełnić ciepłym mlekiem
  • przed wyciągnięciem sondę zagiąć (unikanie zachłyśnięcia)
  • po nakarmieniu zaczekać do odbicia
  • po nakarmieniu masować brzuszek i krocze

G. Prawidłowy rozwój szczeniąt

• do 3 dnia dominują mięśnie zginacze, potem prostowniki (bierzemy psiaka na ręce, podnosimy – fizjologicznie do 3 dnia zgina nóżki, powyżej 3 dnia prostuje)
• od 10 dnia stają na nóżkach
• między 10-15 dniem otwierają oczy
• od 3 tygodnia prawidłowo chodzą
• od 4 tygodnia zaczynają biegać
• między 16-21 dniem życia zaczynają samodzielnie kontrolować oddawanie moczu i kału
• między 3-5 tygodniem życia pojawiają się zęby mleczne
• między 6-7 tygodniem życia zaczynają oddawać kał i mocz w jednym miejscu

Zdrowe szczenię ma:

• lśniącą sierść
• zaokrąglony brzuszek
• podwaja masę ciała po 7-10 dniach
• ma ciepłą, elastyczną skórę
• przesypia 90% doby