Cukrzyca jest schorzeniem endokrynologicznym dość często występującym u kotów. Jest to choroba przewlekła, wymagająca najczęściej terapii do końca życia zwierzęcia, dlatego ważna jest współpraca opiekuna z lekarzem weterynarii w celu odpowiedniej jej kontroli aby zapewnić pupilowi długie i komfortowe życie.

Istnieją dwa rodzaje cukrzycy:

1. cukrzyca typu 1 – insulinozależna- związana z brakiem wytwarzania insuliny przez organizm
2. cukrzyca typu 2 – insulinoniezależna – związana z niewłaściwą reakcją organizmu na wytwarzaną insulinę

W obu przypadkach glukoza nie zostaje odpowiednio zużyta przez komórki jako źródło energii, jej poziom we krwi wzrasta i może powodować liczne komplikacje zdrowotne u zwierzęcia.

U kotów występuje przede wszystkim cukrzyca typu 2, ale jest to tak zwana cukrzyca insulinooporna Z KONIECZNOŚCIĄ STOSOWANIA INSULINY!!! Konieczność stosowania insuliny związana jest z potrzebą ograniczenia toksyczności glukozy, która powoduje postępujący zanik komórek wydzielających insulinę.

Do wystąpienia tego schorzenia predysponują:

• przewlekłe zapalenie trzustki
• otyłość
• płeć – częściej dotyczy wykastrowanych samców, powyżej 10 roku życia
• brak ruchu
• rasa – u niektórych ras zdarza się częściej – rasy syjamskie i burmańskie.
  Jakie objawy kliniczne towarzyszą cukrzycy? Zależy to od stopnia zaawansowania i powikłania choroby.

1. Objawy cukrzycy niepowikłanej (kot jest w dobrej kondycji ogólnej):

• oddawanie dużych ilości moczu, często poza kuwetę, podczas sprzątania można zauważyć, że mocz jest lepki
• spożywanie dużych ilości wody
  • powyżej 50-70 ml/kg/masy ciała/dobę przy karmie wilgotnej
  • powyżej 100 ml wody/kg masy ciała/dobę przy karmie suchej
• duży apetyt z równoczesnym postępującym chudnięciem
• zaburzenia neurologiczne – głównie osłabienie mięśni – tak zwana polineuropatia cukrzycowa (odwiedzenie kończyn miednicznych, trudności ze wskakiwaniem, chód na całej stopie lub dłoni, niemożność schowania pazurów)

2. Objawy cukrzycy powikłanej:

• nadmierne spożywanie wody i oddawanie dużych ilości moczu
• brak apetytu
• spadek masy ciała
• ogólne osłabienie
• wymioty
• zła jakość okrywy włosowej
• biegunka
• nagła ślepota
• ważne jest to, że u kota nieleczonego występuje duże prawdopodobieństwo rozwoju ketonowej kwasicy cukrzycowej DKA (stan zagrażający życiu) nawet przy nieznacznego stopnia hiperglikemii.

Jakie jednostki chorobowe należy brać pod uwagę w rozpoznaniu różnicowym?

• nadczynność tarczycy
• nadczynność kory nadnerczy
• przewlekła niewydolność nerek
• akromegalia (różnicowanie – przy akromegalii kot nie chudnie)
• ropomacicze
• marskość wątroby

Ważne, żeby w trakcie rozpoznania ustalić prawdopodobieństwo cukrzycy wtórnej do w/w chorób w związku z insulinoopornością występującą w tych jednostkach.

Na jakiej podstawie stawiamy rozpoznanie?

Rozpoznanie stawiamy na podstawie tak zwanej TRIADY CUKRZYCOWEJ, na którą składają się:

1. utrzymująca się hyperglikemia (wysoki poziom glukozy we krwi) – powyżej 300 mg/dl
2. obecność glukozy w moczu – glukozuria/cukromocz
3. objawy kliniczne (zwierzę dużo pije, dużo sika, chudnie mimo dużego apetytu)

Jak leczymy?

1. Przed wprowadzeniem insuliny musimy ustabilizować choroby mogące powodować insulinooporność, jeżeli takie występują:
   • nadczynność tarczycy
   • zapalenie trzustki
   • akromegalia
   • stłuszczenie wątroby
   • niewydolność nerek
   • zakażenia
     • w obrębie układu moczowego – 2 tygodniowa antybiotykoterapia
     • w obrębie jamy ustnej – ważny zabieg sanacji jamy ustnej i usunięcie płytki bakteryjnej z zębów (inaczej nie ustabilizujemy cukrzycy)
2. Zmiana nawyków żywieniowych – ustalenie optymalnej diety – dieta powinna być wysokobiałkowa – najlepiej oparta na samym mięsie (dobrze sprawdza się wieprzowina) luba karma mokra – podawana 2 razy dziennie łącznie z insuliną – między posiłkami podawanymi co 12 godzin łącznie z insuliną kot może podjadać niedużą ilość suchej karmy
3. Terapia insuliną – ma na celu utrzymanie poziomu glukozy we krwi na poziomie 100-300 mg/dl

• cukrzycę u kota leczymy rozpoczynając od analogów insuliny ludzkiej długodziałającej – glargina (Lantus)
• dawka insuliny 0,25 – 0,5 jm/kg mc co 12 godzin – praktycznie:
  • kot do 5 kg – 1-2 jm 2 razy dziennie
  • kot 5-8 kg – 2 jm 2 razy dziennie
  • kot > 8 kg – 2-3 jm 2 razy dziennie

Jak kontrolujemy skuteczność leczenia?

1. kontrola wagi raz w tygodniu – stabilizacja masy ciała jest wykładnikiem stabilności glikemii (kot przestaje tracić na masie)
2. kontrola objawów klinicznych – z wywiadu – czy zmniejszyła się ilość spożywanej wody i ilość oddawanego moczu
3. 10-14 dni od rozpoczęcia terapii insuliną badanie poziomu fruktozaminy we krwi – interpretacja wyników:
   • fruktozamina – < 300 mikromol/l – bardzo dobra kontrola glikemii
   • fruktozamina – 350-400 mikromol/l – dobra kontrola
   • fruktozamina – 450-600 mikromol/l – słaba kontrola – fruktozamina – > 600 mikromol/l – zła kontrola glikemii

Przy złej kontroli glikemii podnosimy dawkę insuliny stopniowo, co 2 tygodnie o 0,5 jm na kota.

Czasem może pojawić się hiperglikemia poposiłkowa – wykrywana przy wykonywaniu krzywej cukrowej – wtedy jest konieczność podawania dodatkowo małych dawek (1 jm na kota) insuliny krótkodziałającej przy każdym posiłku.

O oporności insuliny mówimy gdy jest słaba kontrola glikemii przy wysokich dawkach insuliny – 6 jm na kota co 12 godzin – wtedy musimy poszukać przyczyny wtórnej-najczęściej jest to akromegalia lub choroba Cushinga.

Jeżeli mamy przez długi okres czasu dobrą stabilizację glikemii i nagle pojawią się objawy jak apatia, osowiałość, wymioty, biegunka to najprawdopodobniej jest to rzut DKA, czyli ketonowej kwasicy cukrzycowej – konieczna jest natychmiastowa wizyta w lecznicy i podanie płynów. W przypadku DKA płynoterapia musi być kontynuowana przez minimum 4 dni.

Niedocukrzenie – hypoglikemia jest stanem zagrażającym życiu, jakie są jego objawy?

• drżenia i drgawki
• podniesiona temperatura
• niezborność ruchowa
• rozszerzenie źrenic
• bladość błon śluzowych
• dobra reakcja na 20% glukozę.

W przypadku zaobserwowania takich objawów u zwierzęcia leczonego insuliną należy jak najszybciej podać mu posiłek, wodę z miodem i nie zwlekać z wizytą w przychodni. Koty pod tym względem zachowują się jak “macho” – długo starają się “trzymać” i maskują objawy spadku poziomu glukozy we krwi nawet do 20 mg/dl!!! (duże zagrożenie dla życia zwierzęcia!!!) W celu niedopuszczenia do hipoglikemii ważna jest współpraca ze strony właściciela – mierzenie poziomu glukozy we krwi w domu, łącznie z wykonywaniem krzywej cukrowej, badanie moczu paskami.

Jak interpretujemy badanie moczu paskami w warunkach domowych?

• patrzymy na obecność glukozy w moczu – jeżeli jest nieobecna-odstawiamy insulinę na 3-4 dni
• patrzymy na obecność ciał ketonowych w moczu – jeżeli się powtarzają w kilku kolejnych badaniach – mimo, że kot czuje się dobrze jest konieczność wizyty w lecznicy i płyno – i antybiotykoperapii – istnieje duże ryzyko rozwoju DKA – ketonowej kwasicy cukrzycowej

Jak postępujemy z insuliną?

• insuliny Lantus nie musimy przechowywać w lodówce
• przed naciągnięciem należy delikatnie ją wymieszać
• staramy się podawać za każdym razem w inne miejsce – po wkłuciu przytrzymać igłę pod skórą przez 2 sekundy