Cukrzyca jest schorzeniem endokrynologicznym dość często występującym u psów. Jest to choroba przewlekła, wymagająca terapii do końca życia zwierzęcia, dlatego ważna jest współpraca opiekuna z lekarzem weterynarii w celu odpowiedniej jej kontroli aby zapewnić zwierzęciu długie i komfortowe życie.

Istnieją dwa rodzaje cukrzycy:

1. cukrzyca typu 1 – insulinozależna- związana z brakiem wytwarzania insuliny przez organizm
2. cukrzyca typu 2 – insulinoniezależna – związana z niewłaściwą reakcją organizmu na wytwarzaną insulinę

W obu przypadkach glukoza nie zostaje odpowiednio zużyta przez komórki jako źródło energii, jej poziom we krwi wzrasta i może powodować liczne komplikacje zdrowotne u zwierzęcia.

Najczęściej chorują psy w wieku 4-14 lat (szczyt – 11 lat, u ponad 70% psów rozpoznaje się ją w wieku 7 lat).

Do wystąpienia tego schorzenia predysponują:

• skłonności wrodzone
• przewlekłe zapalenie trzustki
• otyłość
• przewlekła sterydoterapia
• choroby autoimmunologiczne
• płeć – u suk rozpoznawana jest 3-krotnie częściej niż u osobników męskich.
• rasa – u niektórych ras zdarza się częściej niż u innych – są to takie rasy jak: pudel, jamnik, york, sznaucer, beagle, maltańczyk, shih-tzu, terier, labrador, golden retriever

Rzadko występuje tzw. cukrzyca młodzieńcza, która ujawnia się przed ukończeniem 1 roku życia.

Jakie objawy kliniczne towarzyszą cukrzycy? Zależy to od stopnia zaawansowania i powikłania choroby.

1. Objawy cukrzycy niepowikłanej (pies jest w dobrej kondycji ogólnej):

• oddawanie dużych ilości moczu (zdrowy pies produkuje 40-60 ml moczu/kg masy ciała/dobę)
• spożywanie dużych ilości wody (powyżej 100 ml wody/kg masy ciała/dobę)
• duży apetyt

2. Objawy cukrzycy powikłanej:

• nadmierne spożywanie wody i oddawanie dużych ilości moczu
• brak apetytu
• spadek masy ciała
• ogólne osłabienie
• wymioty
• zła jakość okrywy włosowej
• osłabienie kończyn miednicznych – neuropatia cukrzycowa
• nagła ślepota
• ketonowa kwasica cukrzycowa tzw. DKA – stan bezpośrednio zagrażający życiu pacjenta

Jakie jednostki chorobowe należy brać pod uwagę w rozpoznaniu różnicowym?

• niedoczynność tarczycy
• nadczynność kory nadnerczy
• przewlekła niewydolność nerek
• akromegalia
• ropomacicze
• marskość wątroby
• moczówka prosta

Ważne, żeby w trakcie rozpoznania ustalić prawdopodobieństwo cukrzycy wtórnej do w/w chorób w związku z insulinoopornością występującą w tych jednostkach.

Na jakiej podstawie stawiamy rozpoznanie?

• na podstawie objawów klinicznych
• na podstawie utrzymującej się hiperglikemii (zwiększonego stężenia glukozy we krwi)
• na podstawie obecności glukozy w moczu (glukozuria, cukromocz) z równoczesną hiperglikemią

Jak leczymy?

1. Po wykluczeniu prawdopodobieństwa cukrzycy wtórnej uznajemy, że cukrzyca jest typu 1, czyli insulinozależna i rozpoczynamy terapię insuliną.
2. Rozpoczynamy podawanie insuliny długodziałającej (Caninsulin, Gensulin N) w dawce początkowej 0,25 – 0,5 jm/kg/mc co 12 godzin
3. Posiłki podajemy razem z insuliną, czyli 2 razy dziennie, ważne, żeby były bogate w włókno pokarmowe.

Jak kontrolujemy leczenie?

1. Pierwsza wizyta po 4-7 dniach od rozpoczęcia terapii insuliną
   • tylko badanie kliniczne bez badania poziomu glukozy (organizm musi się zaadaptować do insuliny)
   • wywiad z opiekunem – ocena ilości wypijanej w ciągu doby wody – przy stabilizacji cukrzycy ilość ta znacznie zmniejsza się i powinna być mniejsza niż 70 ml/kg masy ciała/dobę
2. Pierwsze badanie krwi po 10 dniach (najkrótszy czas potrzebny do stabilizacji, czasem może on wynieść nawet kilka miesięcy) –
   • wykonujemy badanie krzywej cukrowej – pomiar poziomu glikozy we krwi minimum 3 razy w ciągu dnia – rano, po 6-7 godzinach i wieczorem
   • Oznaczamy poziom fruktozaminy we krwi – jak interpretujemy wynik?
     • fruktozamina 350-400 mikromol/l – bardzo dobra kontrola cukrzycy
     • fruktozamina 400-450 mikromol/l – dobra kontrola cukrzycy
     • fruktozamina 450-500 mikromol/l – dostateczna kontrola cukrzycy
     • fruktozamina > 500 mikromol/l – zła kontrola cukrzycy – silna hyperglikemia
     • fruktozamina < 300 mikromol/l – zła kontrola cukrzycy – niedocukrzenie

W przypadku złej kontroli cukrzycy konieczna jest zmiana dawek insuliny. Jak zmieniamy dawki?

1. w przypadku hiperglikemii – zwiększamy dawkę insuliny stopniowo, co 5-7 dni, max. o 20% dawki wyjściowej
2. w przypadku hipoglikemii-niedocukrzenia – zmniejszamy dawkę insuliny z dawki na dawkę o 25-50% dawki wyjściowej (taką dawkę utrzymujemy przez 5 dni i dopiero po tym czasie możemy zacząć znowu ją zwiększać jeżeli będzie hyperglikemia)

Niedocukrzenie – hypoglikemia jest stanem zagrażającym życiu, jakie są jego objawy?

• drżenia i drgawki
• podniesiona temperatura
• niezborność ruchowa
• rozszerzenie źrenic
• bladość błon śluzowych
• dobra reakcja na 20% glukozę

W przypadku zaobserwowania takich objawów u zwierzęcia leczonego insuliną należy jak najszybciej podać mu posiłek, wodę z miodem i nie zwlekać z wizytą w przychodni.

Hyperglikemia utrzymująca się mimo stosowania wysokich dawek insuliny – to nie jest cukrzyca typu pierwszego – musimy szukać innych przyczyn, którymi najczęściej są:

• nadczynność kory nadnerczy
• akromegalia (tak zwana insulinooporność progesteronowa sterylizacja suczki może doprowadzić do remisji choroby w 6-8 tygodni po zabiegu)
• toczeń układowy
  • rogowacenie ciemne

• nowotwór (często nagła destabilizacja pacjenta z dobrze kontrolowaną cukrzycą może być wynikiem choroby nowotworowej jak gruczolakorak trzustki lub płuc)

Jak postępować z insuliną?

• przechowujemy w lodówce
• przed naciągnięciem delikatnie mieszamy
• podajemy za każdym razem w inne miejsce
• po podaniu trzymamy igłę pod skórą przez 2 sekundy
• nie może być zanieczyszczona ani przeterminowana

Cukrzyca młodzieńcza – najczęściej rozwija się u psów między 3, a 6 miesiącem życia. Szczenięta słabo się rozwijają, wolniej rosną od reszty rodzeństwa, dużo piją i oddają duże ilości lepkiego moczu, może wystąpić u nich nagła ślepota.

Rozpoznaje się ją na podstawie utrzymującej się hyeprglikemii (> 350 mg/dl) z równoczesnym cukromoczem. Ważne są częste kontrole i należy mieć na uwadze, że zwierzę ciągle rośnie w związku z czym dawki insuliny muszą być modyfikowane. Najczęściej do leczenia stosuje się insulinę długodziałającą (Caninsulin, Gensulin N) co 12 godzin w dawce 0,5 jm/kg m.c. oraz insulinę krótkodziałającą (Humulin R) w małej dawce do każdego z posiłków, których musi być minimum 4.