Jaki jest mechanizm i kolejność powstawania zmian?

Zastawka Dwudzielna (mitralna) znajduje się pomiędzy lewym przedsionkiem a lewą komorą serca.

W skład całego aparatu zastawkowego zastawki dwudzielnej wchodzą:

• płatki zastawki
• pierścień włóknisty zastawki
• struny ścięgniste
• mięśnie brodawkowate lewej komory

Płatki zastawki są cienkie, przyczepione do mięśni brodawkowatych lewej komory przez struny ścięgniste.

W momencie skurczu lewej komory; gdy ciśnienie w lewej komorze staje się wyższe niż w lewym przedsionku, płatki zastawki zamykają się, dzięki czemu cała krew z lewej komory dostaje się do aorty.

W przypadku niedomykalności zastawek, część krwi, podczas skurczu lewej komory, cofa się do lewego przedsionka, co powoduje rozciąganie i z biegiem czasu, znaczne jego powiększenie.

Zwiększona objętość krwi w lewym przedsionku powoduje, że podczas jego skurczu, również do lewej komory dostaje się większa objętość krwi co w konsekwencji prowadzi również do jej powiększenia.

W miarę postępu choroby, coraz bardziej zwiększa się ciśnienie w lewej komorze podczas jej wypełniania krwią, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu ciśnienia w żyłach płucnych i w efekcie doprowadza do rozwoju obrzęku płuc.

Zespół objawów powodowanych przez wzrost ciśnienia żylnego, które wynika z zaburzeń funkcji serca nazywany jest zastoinową niewydolnością serca.

Dlaczego zastawka staje się “niedomykalna”?

Wynika to ze zwyrodnienia jej płatków.

Na płatkach zastawki odkładają się złogi mukopolisacharydów, powodując ich zniekształcenie wskutek tworzenia się zgrubień i guzków. Z czasem powstaje coraz więcej guzków które stale się powiększają i mogą się ze sobą zlewać. Dochodzi również do wydłużania strun ścięgnistych, które w ciężkich przypadkach mogą pękać.

Co jeszcze o samej chorobie…

Endokardioza jest to choroba nabyta, dotycząca głównie psów ras małych w starszym wieku. Najczęściej chorują Jamniki, Pudle miniaturowe, Yorkshire terriery, Chihuahua i inne psy ras małych i ich mieszańce.

Część psów choruje bezobjawowo, u innych pojawiają się objawy kliniczne choroby. Ma ona charakter postępujący.

Wyjątkiem, jeśli chodzi o wiek wystąpienia choroby, są Cavalier king charles spaniele, ponieważ u nich choroba wraz z objawami klinicznymi może pojawiać się już w bardzo młodym wieku.

U kotów choroba występuje rzadko, a jeśli już się pojawi, zwykle nie powoduje pojawienia się objawów klinicznych.

Sama niedomykalność zastawki mitralnej może przez długi czas nie dawać żadnych objawów; natomiast gdy pojawi się zastoinowa niewydolność serca (ZNS) wynikająca z niedomykalności zastawki mitralnej, pojawią się objawy kliniczne.

Co nas powinno zaniepokoić?

Jednym z pierwszych objawów, które zauważa właściciel jest kaszel, często nocny oraz nietolerancja wysiłkowa.

Gdy dojdzie do rozwoju obrzęku płuc lub zastoju w płucnym krążeniu żylnym pojawiają się bardziej zaawansowane objawy tj. osłabienie, duszność, omdlenia.

Kaszel jest najczęściej wynikiem:

• obrzęku płuc, kiedy płyn przedostaje się do pęcherzyków płucnych
• ucisku głównego pnia oskrzela przez powiększony lewy przedsionek
• zwiększonego ciśnienia płucnego oddziałującego na receptory co wywołuje odruch kaszlu

Może się zdarzyć, że pierwszym objawem klinicznym będzie omdlenie.

Omdlenia przy endokardiozie najczęściej wynikają z:

• arytmii powstającej wskutek znacznego powiększenia jam serca
• niemożliwości zwiększenia objętości wyrzutowej krwi podczas wysiłku

Jeśli pojawi się któryś z wyżej wymienionych objawów należy udać się do lekarza weterynarii.

Pierwszym badaniem przy podejrzeniu niewydolności mięśnia sercowego jest osłuchanie pacjenta.

Przy endokardiozie stwierdza się szmer sercowy skurczowy o różnym stopniu nasilenia w zależności od stopnia niedomykalności. Jest najlepiej słyszalny po lewej stronie klatki piersiowej w okolicy koniuszka serca.

Po stwierdzeniu szmeru sercowego, czas na badania dodatkowe

1. Badanie radiologiczne klatki piersiowej
   • widoczne jest powiększenie sylwetki serca, zwłaszcza lewego przedsionka (ocena wielkości lewego przedsionka jest bardzo ważna, ponieważ w większości przypadków powiększenie go poprzedza rozwój ZNS)
   • widoczne są żyły płucne (ich poszerzenie jest związane ze zwiększonym ciśnieniem w żyłach płucnych i może poprzedzać rozwój obrzęku płuc)
   • oceniamy również okolicę wnęki płuc (tutaj najczęściej rozpoczyna się obrzęk płuc)
2. Badanie echokardiograficzne
   • ocena struktury zastawek (w pierwszej kolejności rzucają się w oczy pogrubiałe płatki zastawki mitralnej)
   • ocena wymiarów serca (widoczne jest różnego stopnia powiększenie lewego przedsionka i lewej komory)
   • ocena czynności skurczowej
   • Badanie Dopplerowskie
     • w badaniu tym często widoczny jest zaburzony przepływ krwi w obrębie lewego przedsionka w czasie skurczu
     • pozwala potwierdzić kliniczne rozpoznanie niedomykalności zastawki mitralnej
3. EKG- badanie wykonujemy przy podejrzeniu zaburzeń rytmu serca

   Najczęściej występują:

   • tachykardie nadkomorowe związane z powiększeniem przedsionków

   Rzadziej:

   • komorowe zaburzenia rytmu serca (zwykle przedwczesne zespoły komorowe) związane z powiększeniem lewej komory i zwłóknieniem mięśnia sercowego

Co z leczeniem?

Rozpoczęcie leczenia uzależnione jest od tego w jakiej fazie choroby znajduje się pacjent: czy jest to faza bezobjawowa (podkliniczna) czy już pojawiły się objawy choroby.

Obecnie nie ma dowodów, że leczenie spowalnia postęp podklinicznej endokardiozy czyli wpływa na postęp zmian zwyrodnieniowych zastawek, ale być może zmniejsza niedomykalność zastawki lub modyfikuje proces przebudowy komór.

Istnieje kilka leków stosowanych w leczeniu endokardiozy zastawki mitralnej. Wybór leku zależy od stadium choroby, w którym znajduje się pacjent i towarzyszących jej objawów.